punk kültürü

punk rock, kökenleri 1974 ve 1975 yıllarına, abd ve ingiltere'ye dayanan ve kendisini ramones, sex pistols, the damned, ve the clash gibi gruplarla kanıtlamış düzen karşıtı rock muzik hareketidir

punk terimi ise, punk rock'a dayalı alt kültür için kullanılmaktadır bu altkültür agresif gençlik, kendine özgü giyim tarzı, punk ideolojisi ve diy (do it yourself-kendin yap) etiğini kapsamaktadır

punk; kültür, politika ve estetiği ile kurumsallaşmış sanat teorileri ve bunu yaratan topluma, toplumsal sisteme karşı doğmuş bir reddediştir punk, sanatçıyı devrimci olarak görür, geleneksel ve kalıplaşmış davranış ve yaşam biçimine karşı yıkıcı bir tavır geliştirir bireyin kişisel gelişimini yönlendiren, yaşam biçimini şekillendiren toplumsal organizmayı her şeyin suçlusu olarak görür ve saldırmaktan çekinmez punk'a göre her şey alt üst olmalıdır; aykırı, ayrıksı giyim tarzı, sanat ve gündelik yaşamda sınırlann belirsizleştirilmesi, bilinçli kışkırtıcılık, kabul görmüş ve tekdüzeleşmiş yaşam biçiminin yeniden düzenlenmesi (ya da düzensizleştirilmesi) punk yaşam biçiminin devrimci taktikleridir


-tarihi-

punk'ın kendini var ettiği sahne; ekonomik ve toplumsal buhranın yaşamın her alanını cenderede tuttuğu 1970'lerin son dönemlerindeki ingiltere'dir punk akımı; ingiltere'deki ekonomik bunalımdan büyük zarar gören işçi sınıfı gençleri arasında doğdu "geleceğin olmadığı'" hayatlarının para ve politik güç sahibi kişilerce yönetilen bir toplum tarafından önceden belirlendiği gerçeği, toplumsal dinamiği oluşturan gençlerin en büyük buhranıydı bu buhranın köklerinin fütürizm, dadaizm, nihilizm ve anarşizm felsefeleri ile buluşması ve yıkıcı eylem-yaşam (action-life) biçimine dönüşmesi kaçınılmazdı

punk rock'ın ortaya çıkışı ocak 1976'da manhattan'daki east viiiage'da bulunan cbgb and omfug adlı küçük bir kulüpte verilen konserlerden doğan'punk' adlı derginin çıkışı ile başlar

18 yaşındaydım new york'taydım yıl 1975'ti birgün arabada giderken john (holmstrom) 'bir dergi çıkaralım' dedi beni ve ged'i (dunn) velvet underground'a, iggy and the stooges'a ve new york dolls'a uyandıran john'dı john derginin sevdiğimiz şeylerin bileşimi olmasını istiyordu eski tv dizileri, bira içmek, düzüşmek, çizburger, mizah dergileri, ikinci sınıf filmler ve bizden başka kimsenin takılmadığı rock'n'rol grupları john derginin adının teenage news olmasını istiyordu dolls'un aynı isimli şarkısından ötürü boktan bir isim olduğunu söyledim 'niye punk demiyoruz?' dedim punk sevdiğimiz her şeyi temsil ediyordu: kıyak, yapmacıksız, absürd, komik, ironik, şehri küçük posterlerle donattık 'dikkat punk geliyor! leg mcneil please kill me/ roll dergisi temmuz 2001/07"

isyankar cbgb and omfug (country, blue grass, blues and other music for uplifting gormandizers) sahnesi punk dergisi yolu ile punk terimi ile kurduğu bağlantı, belli bir deneysel rock'n'rol akımını tarif edecek olan "punk rock" teriminin oluşması sürecinin ilk aşamasıdır

punk dergisinin ilk sayısı 1 ocak 1976'da çıktı lou reed ve ramones ile ilgili yazıların yanı sıra john holmstrom'un özgün otobiyografik çizgi dizisi "joe", leqs mcneil'den şehvetli kadınlarla ilgili "foto karikatür öykü"sü yer alıyordu punk'ın ilk sayısı 3000 adet basıldı ve sadece new york'ta dağıtıldı dergi son çıkış tarihi olan 1979'ta 25000 adet basılıyor ve dünya çapında 2000 aboneye ulaşıyordu

punk dergisinin ingiliz punk akımına da grafik anlayışı yönünden önemli etkileri olmuştu ingiliz punk rock'ının ilk fanzini "sniffin' glue" adıyla temmuz 1976'da londra'da çıkmaya başlar daha sonra; ripped and tom rotten to the core, london's burning, live wire, vive la resistance ve heat adlı fanzinler ingiliz karşıt kültürünün sözcüleri oldular

punk rock stili londra'nın güneybatısındaki ve kings rood civarındaki heterojen gençlik söylemlerinden, yaşam biçiminden oluşmuştu şüphesiz ki punk rock'ı tetikleyenler arasında, androjen görüntüsü ile fetişleştirilen fenomen david bowie'nin glitter rock'ı, ramones, heartbreakers, iggy pop, richard hell gibi kişi ve gruplar vardır 1960'ların moda alt kültürünü, bazı blues gruplarının melodik alt yapısını ve isyanını, northem soul ve reggae'den alınma unsurları da punk müzikal kaosunda bulmak mümkün

punk kültürü 1980'ler ve 1990'larda ingiltereden kuzey amerikaya yayıldı ve hardcore denilen yeni bir müzik stili yaratıldı avrupalıların yaptığı müziğe göre daha hızlı olan ve daha agresif vuruşlar barındıran bu yeni tarzdan sonra skate punk ve straight edge gibi farklı tarzlar da ortaya çıktı

punk'ın başlamasıyla büyük kayıt şirketleri underground punk kültüründen kar sağlamayı istediler çogu kesimde bu olay büyük direnç kazandı çünkü bu punk ahlak sistemine zıt bir davranıştı ve çoğu punk grupları kendilerini büyük kayıt şirketleri tarafından kar motivasyonuyla tehdid edildiklerini hissettiler

1980'lerde pasifik kuzeybatı amerikada yapılan punk muzik "grunge" olarak anılmaya başladı nirvana ve pearl jam gibi başarılı grunge müzik grupları müziklerinde heavy punk etkisini gösterdiler bu grupların oluşturduğu ticari başarı diğer punk sitillerininde yolunu açtı ve çok iyi bir başarı sağlayan power-pop ya da pop-punk tarzı oluştu pop-punk gruplarına örnek olarak: simple plan, good charlotte ve sum 41 başarılı pop-punk gruplarıdır

orjinal punk kültürünün savunucuları punk'taki ticarileştirmeye karşı çıkıyorlar, özellikle pop-punk'ı eleştiriyorlar çünkü bazıları punk kültürünü popüler olarak tanımlıyor ve böyle kalması gerektiğini söylüyor, ancak popüler olmak punk külürünün ana fikrine meydan okur

-punk alt kültürü-

punk, kendi giyim tarzı, felsefesi, edebiyatı (fanzinler), dansları (punk showları) ve görselliği ile sağlam bir alt kültür oluşturmuştur oluşturduğu kültür popüler kültüre kaynaklık etmekle beraber kendi içinde alt kültürler de oluşturmuştur

-punk showları-

punk konserleri, punk giyimi ve sanatı gibi yıkıcıdır değerlere yönelik birer saldırıdır punk'ın kışkırtıcılık politikasının bir parçası olan gruplar konser sırasında, seyircisi ile şiddet, yıkım gösterisi sergilerier (sahneye kusmak, tükürmek, havada uçuşan içki şişeleri, sandalyeler , grup dansı) punk'ın bu sadomazoşist eğilimi aslında, punk'ın diğer tahripkar unsurlan gibi belli bir şeye dikkat çekmek üzere kullanılan bir şok taktiğiydi punklar toplumu nasıl gördüklerini anlatmak istiyorlardı: anarşi istiyorlardı, yeni bir müzik tarzı geliştirmek ve bu müzik tarzının kaosunu paylaşmak, çoğaltmak istiyorlardı punk konserleri ekspresyonist performansı ile "şimdi ve burada"dır (now-and-here) ekspresyonizmin sembolü haline gelen çığlık punkta hem şarkılarında hem de grafik tasarımlannda kendini gösteren bir motiftir: yüksek desibel seviyesi,izleyici ile grup arasında fiziksel ve duyusal etki punk konseri "yaşamalanı" içindedir o an'ın içinde yaşanılanlar zamandan ve mekandan soyutlanmış kaostur

punk rock'ın gelişimi amerika ile ingiltere arasındaki kültürel alışverişle hız kazanmıştı velvet undergound, new york doli ve ramones gibi new york'lu gruplar, 1965'te başlayıp 1970'ler boyunca devam eden bir süreçte, bilinçli bir biçimde "sokak kültürünü" işlemiş ve geleceğe karamsar bakan yeni bir tür müzik üretmişlerdir (bu gruplar sadece punk rock'ın değil hard'n' heavy, heavy metal ve türevierinin de doğuşunda da etkili olmuşlardır)

- "punk" kelimesi-

"punk", "punk rock", "punk kültürü" tam da punk'ın istediği gibi açık bir biçimde tanımlanamamıştır (standardize edilerneme, kategorize edilememe) punk; ilk çıkışı 1975'te belirli bir rock and roll türünü ve kendisi ile iiişkilendirilen gençlik alt kültürünü anlatmak için kullanılmaya başlansa da, 80'ler sonrası ticari rock müziğin türevlerini tanımlamak için kullanılmaya başlanmıştır punk 'underround rock', 'new wave', 'new music', 'street rock', 'power pop', 'avant-punk' ve 'hardcore' gibi terimlerle özdeşleşen anlamlarda da kullanılmıştır

punk sözcüğünün kökleri de bulanıktır ingilizcede ilk olarak fahişe ile eşanlamlı olarak ortaya çıkar funk ve wagnalls ingilizcenin yeni standart sözlüğünde şöyle tanımlanır:

ıçürümüş tahta, bitkisel kav, değersiz nesne, boş konuşma
2 yumrukla yapılan saldın ya da darbe
3 genç haydut, hayta, serseri
bu sözcük tanımları bilgilendirici olsa da punk'ı tanımlamaz

- günümüzde punk -

ramones ve sex pistols gibi grupların ağır, hızlı, müzikleriyle sistemi sarstıkları günlerin ardından 30 yıl geçti, ve bugün punk rock hiç olmadığı kadar büyük bir kitleye hitap eder oldu "pop punk" grupları, mtv'de büyük başarılara imza atarken, grup üyeleri ve dinleyiciler, geçmişteki grupların devrimci meşalesini günümüze taşımak için çok genç ya da acemi çünkü aynı zamanda, punk insanlara arabadan votkaya birtakım şeyler satmak için ticarileşen bir müziğe dönüşmekte ve pek çok genç için saç boyamak veya piercing takmaktan öte bir anlam ifade etmemekte bugünün kapitalist dünyasında, rahatsız, toplum karşıtı punk ruhu gerçekten canlı kalabilir mi?

evet bugün pek çok punk, "punk ölmedi" derken, hızlı, gürültülü ve dikbaşlı herşeyi kutlayan bu altkültürün, kitleleri de ardına alarak hala canlı olduğunu kastediyor

-türkiye'de punk-rock -

türkiye'de punk-rock yapan pek çok grup vardır çoğunlukla punk rock yapan gruplar ska, emo gibi tarzlara da kaymaktadır bunların arasında ana akım bir grup olan athena'da vardır aynı zamanda taksim punk sahnesi, ankara punk sahnesi ve izmir punk sahnesi hareketlidir

önemli gruplardan biri rashit'tir en eski türkçe punk rock gruplarından biridir geçen senelerde rock'n coke'a çıkması tepki toplamış da olsa kendine özgü bir hayran kitlesi vardır

kurban grubuda ikinci albümlerinde taşıdıkları punk ruhunu ortaya çıkarmışlardır yalan, yosma, hayvan gibi punk şarkıları sert adlı ikinci albümlerinde yer almaktadır

daha sonra kurban grubunun müzikal birlikteliğine verdiği 2 senelik arada grubun solist ve gitaristi deniz yılmaz panik adlı punk grubuna bassör ve back vokalist (aslında solist sayılıralbümün yarısında kendisi söylemiştir) olarak katılır aynı zamanda grubun prodüktörlüğünüde üstlenir ve ortaya almayan böyle olsun isimli bir punk albümü çıkar

türkiyede indie yapan tek grup olarak "the revolters"'i örnek verebiliriz

ayrıca bursa'lı bir grup olan deli, ösyeme isimli şarkısı ile oldukça ses getirmiştir

bunun yanı sıra deli gömleği, kağıt uçak, dengesiz herifler, etiketin yarısı, kilink, allahsız tospağalar gibi daha pek çok grup türkçe punk rock yapmaktadır

son yıllarda indie ve punk müziğin brit soundunda kaynaşmasıyla dünyada "guitar band" olarak anılan indie-punk gruplarının artışı ve başarısı türkiye'ye geçte olsa yansımıştırthe revolters,well behaved,suitcase gibi gruplar hatırı sayılır bir dinleyici kitlesi elde etmişler ve dikkat çekmişlerdir